تماشای پرندگان مهاجر در تالاب کشف‌رود 
امیریه ۳۷ شهر چهار‌هزارنفری 
پایانه مسافربری کلات، از چشم مردم افتاده است
از اوایل سال۱۳۹۵ پایانه به سمت افول رفت و اعتماد بخش زیادی از مسافرانش را از دست داد. این روند تا آنجا پیش رفت که اتوبوسهای مشهد به کلات، یکی پس‌از دیگری از مسیر خارج شدند.
درست در مجاورت معابر پرترافیک و پرهیاهوی بهمن، خواجه‌ربیع و شهید‌ناصری، مکانی آرام وجود دارد، بر‌خلاف سال‌های دور که هر روز از صبح زود تا غروب در آن هیجان صد‌ها مسافر موج می‌خورد که با عجله به‌سمت اتوبوس و مینی‌بوس می‌دویدند. حالا پس‌از گذشت حدود سیزده‌سال از افتتاح پایانه مسافربری، این شور و هیجان خاموش شده و هر تازه‌واردی با اولین چیزی که برخورد می‌کند، سکوت حاکم بر فضاست.
چراغ پایانه مسافربری کلات هرچند کم‌فروغ، روشن است؛ پایانه‌ای که حتی یک اتوبوس از آن به مقصد شهر‌های دیگر خارج نمی‌شود و مینی‌بوس‌ها هم برای سوار‌کردن مسافران مجبورند به بیرون از پایانه بروند. وضعیت پایانه مسافربری کلات حتی حالا که به موسم بهار و سفر‌های نوروزی نزدیک می‌شویم، رونقی ندارد، در‌حالی‌که باید مملو از مسافران و زائرانی باشد که قصد رفتن به کلات، زاوین و لایین را دارند.
مسافران می‌گویند یک‌بار باید برای نام‌نویسی مراجعه کنند و یک بار برای زمان حرکت و کلی باید در انتظار بمانند تا اتوبوس راه بیفتد و این موضوع در این دوره و زمانه و عصر مدرن امروز برای آن‌ها پذیرفتنی نیست.
اتوبوس‌هایی که از مسیر خارج شدند
با نزدیک‌شدن به ایام نوروز و تعطیلات نوروزی بسیاری از همشهریان ما قصد سفر می‌کنند، سفر‌هایی که بسیاری از آن‌ها به وسیله ناوگان اتوبوس و مینی‌بوس انجام می‌شود. دقیقا به‌همین‌دلیل شهرداری مشهد با هدف تسهیل خدمات‌رسانی به زائران، پایانه‌های مسافربری همچون پایانه کلات را در بولوار خواجه‌ربیع دایر کرد؛ پایانه‌ای با دسترسی آسان، امکانات رفاهی مناسب، محیطی امن و... که مجموعه‌ای مفرح و مناسب برای مسافران شد.
کسانی که تا پیش از آذر۱۳۸۸ باید در‌کنار معابر و حاشیه میدان‌بار نوغان در سرما و گرما به انتظار رسیدن اتوبوس یا مینی‌بوس می‌ایستادند، حالا راحت می‌توانستند از پایانه استفاده کنند. همه این‌ها باعث شد پایانه مسافربری کلات خیلی زود مورد‌استقبال قرار بگیرد. هر ۴۵ دقیقه یا نهایت یک ساعت، یک دستگاه اتوبوس به‌سمت شهرستان کلات راهی می‌شد و ده‌ها مینی‌بوس و صد‌ها مسافر دیگر را به شهر‌ها و روستا‌هایی همچون زاوین، لایین، سینی نو، سینی کهنه، نور، قره‌تیکان، گرو، قلعه‌نو، زاوین بالا، ژرف، کارده، آبگرم کلات، قلیچ‌آباد، ارتکند، گوجگی و... می‌برد.
به گفته مسافران و راننده‌های قدیمی پایانه، همه‌چیز عالی بود و هم مسافران از خدمات راضی بودند و هم صاحبان وسایل نقلیه. از اوایل سال۱۳۹۵ پایانه به سمت افول رفت و اعتماد بخش زیادی از مسافرانش را از دست داد. این روند تا آنجا پیش رفت که اتوبوسهای مشهد به کلات، یکی پس‌از دیگری از مسیر خارج شدند و کار به جایی رسید که از بین سیزده دستگاه اتوبوس فعال در این مسیر، تا پیش از شیوع کرونا یک یا دو دستگاه باقی ماند که همان‌ها هم در نخستین روز‌های شیوع کرونا قید جابه‌جایی مسافر در این مسیر را زدند.
دهه ۶۰، شش دستگاه اتوبوس
راننده‌ها، کارکنان و مسافران قدیمی پایانه کلات، دلایل متعددی برای کم‌نور‌شدن چراغ پایانه مسافربری کلات برمی‌شمارند، اما با یک‌بار مراجعه به این پایانه مسافربری می‌توان حداقل یکی از دلایل مهم آن را به سادگی فهمید. یکی از مسافران دائمی پایانه مسافربری کلات که به‌واسطه آشنایی با بیشتر راننده‌های شخصی و مینی‌بوس، حاضر نیست نامی از او برده شود، می‌گوید: اگر چمدان یا کیفی همراهت باشد و مسافر باشی، به اصرار راننده باید سوار یکی از خودرو‌های شخصی شوی؛ راننده‌هایی که بیشتر آن‌ها بومی شهرستان کلات و روستا‌های اطرافش هستند.
او ادامه می‌دهد: من از سال۱۳۵۶ در مسیر کلات و مشهد تردد می‌کنم. تا اوایل دهه ۶۰، مسیر مشهد به کلات مجهز به حداقل شش دستگاه اتوبوس بود که مسافران را جابه‌جا می‌کردند. محل تردد اتوبوس‌ها نقاطی، چون محله خیرآباد، بولوار رسالت و حاشیه میدان‌بار نوغان بود؛ به یاد دارم که مسافران حتی در بخش عقب و وسط اتوبوس می‌نشستند.
چند سال بعد با افزایش جمعیت، تعداد اتوبوس‌ها بیشتر شد، به‌طوری‌که از دهه۷۰ تا اوایل۹۰ در این مسیر حداقل سیزده یا چهارده‌اتوبوس با فاصله زمانی حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت تردد می‌کرد. همه از این شرایط راضی بودند و تنها معضلی که وجود داشت، نبود جای مشخصی برای اتوبوس‌ها بود و باید کنار خیابان منتظر می‌ماندی.
بیشتر بخوانید:
بیمارستان اتوبوسهای مشهد
همه‌چیز عالی، نظارت ناکافی
با احداث پایانه، انتظار می‌رفت همه مشکلات حل شود و همین‌طور هم شد، اما تردد صاحبان اتوبوس، چون به‌صرفه نبود، آن‌ها را به این فکر انداخت که سراغ کار دیگری بروند.
این شهروند ادامه ماجرا را با این توضیح پی می‌گیرد: به‌مرور خیلی از مسافران ترجیح دادند با خودرو‌های شخصی به سفر بروند. برای مدتی دیگر مینی‌بوسی به کلات نمی‌رفت و باید با مینی‌بوس‌های لایین به آن محدوده می‌رفتیم؛ دلیلش را نبود مسافر بیان کردند که اصلا قانع‌کننده نیست و اگر دوربینی جلو پایانه قرار دهند و مسافرانی را که مقابل پایانه با شخصی‌ها به سفر می‌روند، رصد کنند، متوجه خواهند شد تعداد مسافران چقدر زیاد است.
حرف من این است که همه‌چیز این پایانه خوب است، به جز نظارتش. با اینکه چند سال است دایر شده، هیچ معلوم نیست ماشین کی حرکت می‌کند و تعداد مسافران چقدر است و آیا جای خالی دارد یا نه.
تأثیر کرایه‌های اندک
به‌سراغ یکی از راننده‌های قدیمی و شناخته‌شده اتوبوس مشهد به کلات می‌رویم که پدر مرحومش نیز راننده همین مسیر بوده است. مسلم کسرایی بعد‌از مدتی کار ترجیح داده است راننده سفر‌های درون‌شهری باشد. او درباره علت رها‌کردن خدمات‌دهی در این مسیر می‌گوید: برای سال‌ها من و راننده‌هایی همچون احمد، اسماعیل، حاج‌اکبر و اصغر محمودی و چند تن دیگر، با سیزده‌اتوبوس ناسیونال، مسافران مشهد به کلات و برعکس را جابه‌جا می‌کردیم.
برخی روز‌ها آن‌قدر مسافر داشتیم که هیچ‌جای خالی باقی نمی‌ماند و در بدترین حالت هم اتوبوس سی‌مسافر داشت. این پایانه که دایر شد، اوضاع بهتر شد تا اینکه عده‌ای با خرید چند دستگاه اتوبوس۴۵۷ به پایانه آمدند. هم‌زمان مسافربر‌های شخصی بیرون پایانه زیاد شدند. تأخیر اتوبوس‌ها در حرکت و عوامل دیگر باعث شد مسافران از مسافربر‌های شخصی بیشتر استفاده کنند.
من هم وقتی دیدم وضعیت بهتر نمی‌شود و با کرایه‌های موجود، هزینه اتوبوس در‌نمی‌آید، ترجیح دادم به‌جای رفتن به کلات، روزی یک یا دو بار به مسیر‌های داخل شهر بروم.
البته عوامل متعددی در بی‌رغبت‌شدن رانندگان از خدمات‌دهی در این مسیر نقش داشته است. کسرایی توضیح می‌دهد: می‌دانم تقاضا در این مسیر چقدر زیاد است و گاه دوست دارم به این مسیر برگردم، اما کرایه ناچیز مسیر مشهد به کلات مانع‌از برگشتم به این کار می‌شود. گمان کنم کرایه فعلی در حدود ۳۰هزارتومان است.
برقراری انضباط در پایانه شرط است
«با اینکه سفر با خودرو شخصی شاید برای مسافران محور کلات تا لایین راحت و سریع‌تر باشد، آن‌ها باید توجه کنند که اگر همچنان این روند ادامه داشته باشد، باز هم شاهد کاسته‌شدن از تعداد مینی‌بوس‌ها در مسیر خواهیم بود و این موضوع شاید در مسیر رفت مشکلی ایجاد نکند، اما در برگشت قطعا دردسرساز خواهد بود.»
این‌ها گفته‌های علیرضا تیمورزاده‌سینی یکی از اهالی روستای سینی‌نو است. او می‌گوید: من سال‌هاست به‌صورت مداوم بین مسیر سینی و مشهد در رفت‌وآمدم. نرخ کرایه شخصی تا روستای ما حدود ۱۰۰هزار تومان تعریف شده است، اما برای ون حدود ۴۵ هزارتومان پرداخت می‌کنیم.
بدون شک با توجه‌به کاهش زمان سفر، رفت‌وآمد با خودرو شخصی بهتر است، اما اگر همه از خودرو‌های شخصی استفاده کنیم، آیا دیگر مینی‌بوسی در این مسیر باقی خواهد ماند؟ آن وقت باید چگونه از روستا‌های این محور به مشهد بیاییم؟
تیمور‌زاده اضافه می‌کند: استقبال دوباره مردم از پایانه مشروط‌به تحقق برخی عوامل همچون بازگشت دوباره اتوبوس‌ها به مسیر کلات، اعلام دقیق زمان حرکت، سامان‌دهی ورودی پایانه، فروش بلیت با مشخصات دقیق و... است. امیدوارم مدیران پایانه تمهیداتی درنظر بگیرند و مشکلات مربوط به اتوبوس‌ها رفع شود.
ظرفیت اضافه‌کردن ون را داریم
یکی از مشکلات بزرگ این پایانه، حضور مسافربر‌های شخصی در بیرون پایانه است. مسئول شرکت مسافربری با بیان این موضوع می‌گوید: البته شخصی‌ها از همان اول زیاد بودند، اما حالا انگار سرقفلی اینجا شده‌اند!
حامد هاشمی ادامه می‌دهد: توقف مینی‌بوس‌ها و خودرو‌های شخصی نیز در میدان‌بار نوغان و حاشیه صدمتری مشکل‌آفرین شده است و مسئولان باید از توقف مینی‌بوس‌ها در میدان‌بار نوغان جلوگیری کنند و خودرو‌های شخصی بیرون پایانه را سامان دهند. اگر آن‌ها سامان‌دهی شوند، ما ظرفیت اضافه‌کردن سه‌ون برای مسیر کلات را داریم، اما اگر به همین روال پیش رود، حتی برای تعطیلات عید نوروز هیچ ونی اضافه نمی‌کنیم.
رئیس اداره پایانه مسافربری راه ابریشم و پایانه مسافربری کلات درباره مسائل و شرایط این پایانه توضیح می‌دهد: نظارت بر پایانه‌های مسافربری دو‌مدیریتی است. در‌واقع ما درباره اتوبوس‌ها به‌جز ارائه گزارش‌های مسافران به سازمان حمل‌ونقل راهداری، نمی‌توانیم هیچ اعمال نظری کنیم.
مجتبی صداقت ادامه می‌دهد: حیطه وظیفه ما تنها مربوط‌به ارائه خدمات درون پایانه است و از این لحاظ، شرایط خوب است. انواع برنامه‌های مذهبی و فرهنگی در پایانه مسافربری کلات برگزار می‌شود و مسافران می‌توانند از فرصت نماز جماعت استفاده کنند. قصد دایر‌کردن یک کتابخانه سیار را نیز داریم که امیدواریم به‌زودی محقق شود.
او درباره وضعیت ناوگان مسافربری داخل پایانه کلات توضیح می‌دهد: تا مدتی حدود پنجاه دستگاه مینی‌بوس، مسافران محدوده شهرستان کلات، شهر‌های مجاور و روستا‌ها را جابه‌جا می‌کرد، اما تعداد آن‌ها امروز به پانزده دستگاه رسیده است و دلیل اصلی آن مستهلک‌شدن ناوگان فعال در این مسیر است. علاوهبراین برخی راننده‌ها نیز اتوبوس و مینی‌بوس‌های خود را فروخته‌اند و با خرید خودرو‌های شخصی، در این مسیر مسافران را جابه‌جا می‌کنند.
اعتماد به ناوگان حمل‌ونقل پایانه
صداقت ادامه می‌دهد: در‌کنار ناوگان پلاک عمومی، در بیرون از پایانه، تعدادی مسافربر شخصی نیز همواره حضور دارند که مسافران پایانه را پیش از ورود به محوطه سوار می‌کنند؛ درصورتی‌که خودرو‌های شخصی فقط در فاصله ۲۵کیلومتری شهر می‌توانند این کار را انجام دهند. ما اطلاعات این خودرو‌ها را حتی به پلیس داده‌ایم و دستور دادستان را نیز برای حل این مشکل پیش از این گرفته‌ایم.
این مسئول لازم می‌داند توضیحاتی یادآور شود و می‌گوید: در حال حاضر نیز با مسئولان پلیس راهور مشغول تعامل هستیم تا با هماهنگی سازمان حمل‌ونقل راهداری استان، این موضوع را سامان‌دهی کنیم. همشهریان عزیز و مسافرانی که قصد سفر‌های درون‌شهری نیز دارند، باید مدنظر داشته باشند این پایانه ناوگان تاکسی دارد که راننده‌های آن‌ها قابل اطمینان هستند.
این افراد کارت سلامت و هوشمند دارند؛ حتی سرعت آن‌ها در جاده بررسی می‌شود و خیلی مطمئن‌تر از خودرو‌های شخصی هستند. به‌طور‌کلی اگر پایانه مسافربری کلات مشکلی دارد، شهروندان می‌توانند به ما گزارش دهند تا مشکلات را به‌سرعت برطرف کنیم.
مسافران باز هم استقبال نکردند
مسئولان دیگر هم از استقبال‌نکردن مسافران از اتوبوسهای این مسیر می‌گویند. رئیس اداره مسافر اداره‌کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی، علت حذف اتوبوس‌ها را از پایانه کلات، رغبت‌نداشتن مسافران برای استفاده از آن می‌داند.
کریم نوایی می‌گوید: خودرو‌های سواری پلاک شخصی سریع‌تر به مقصد می‌رسند و استفاده از آن‌ها پر‌مخاطب‌تر است؛ با‌این‌حال برای تسهیل تردد مسافران با اتوبوس، یک شرکت مسافربری هم در شهرستان کلات دایر کرد‌یم، اما متأسفانه مسافران از آن هم استقبال نکردند و پس‌از مدتی این شرکت تعطیل شد.
او ادامه می‌دهد: بنا به همین دلایلی که توضیح دادم، روز‌به‌روز از تعداد اتوبوسهای مشهد به کلات کاسته شد و اکنون به هیچ رسیده است. علاوهبراین باید در نظر گرفت که بهای استهلاک و خدمات اتوبوس زیاد، اما نرخ جابه‌جایی مسافر با آن کم است. با این شرایط برای سرمایه‌گذار اتوبوس، فعالیت در این مسیر به‌صرفه نیست.
پیگیر افزایش کرایه‌ها هستیم
نوایی در پایان صحبت می‌گوید: اگر شاهد تقاضای مسافران باشیم، در ایام نوروز برای این مسیر اتوبوس در نظر خواهیم گرفت؛ البته درصورتی‌که بیش از شصت تا هفتاد‌درصد ظرفیت اتوبوس پر شود و برای راننده ارزش اقتصادی داشته باشد.
رئیس اداره مسافر اداره‌کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان در پاسخ به گلایه‌های راننده‌ها از کم‌بودن کرایه این مسیر توضیح می‌دهد: میانگین کرایه استان نسبت‌به سایر نقاط کشور کمتر است، ولی با‌توجه‌به اینکه هر‌گونه افزایش نرخ کرایه باید با موافقت وزیر راه و ترابری و وزیر صمت صورت گیرد، پیگیر افزایش کرایه هستیم؛ البته با هزینه‌هایی که امروز شاهد آن هستیم، فکر نمی‌کنم هزینه استهلاک خودرو‌ها را تأمین کند.
نوایی لازم می‌داند این نکته را هم اضافه کند و می‌گوید: جابه‌جایی مسافر بین‌شهری با پلاک شخصی ممنوع است و پلیس راهور باید این تخلفات را اعمال قانون کند.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
